Czy świadek może odmówić składania zeznań?

Czy można nie stawić się na wezwanie organu podatkowego?

Otrzymałeś przesyłkę poleconą, w której czytasz, że organ podatkowy wzywa Cię do obowiązkowego stawiennictwa w charakterze świadka. Co zrobić w sytuacji kiedy zostałeś wezwany w charakterze świadka? A może właśnie rozpoczyna się postępowanie o przestępstwo skarbowe. 

Zacznijmy od tego, że organy podatkowe w trakcie prowadzonego postępowania mają szereg uprawnień o charakterze procesowym. Mogą wzywać określone osoby do złożenia zeznań w charakterze świadka lub powoływać biegłych. Możemy nawet nie wiedzieć o tym, że toczy się jakieś postępowanie podatkowe lub postępowanie karne skarbowe. Dopiero z chwilą otrzymania wezwania dowiadujemy się o tym, że wskazany w wezwaniu organ prowadzi postępowanie i w związku z tym postępowaniem wzywa nas do złożenia zeznań w charakterze świadka w określonym dniu, miejscu i wskazanej godzinie.

Wezwanie w charakterze świadka – jak wygląda?

Wezwanie na przesłuchanie z reguły jest pismem bardzo zdawkowym i suchym. Należy jednak uważnie zapoznać się z jego treścią. W piśmie tym wskazany będzie przede wszystkim organ prowadzący postepowanie np. Mazowiecki Urząd Celno – Skarbowy w Warszawie oraz sygnatura sprawy pod jaką toczy się postępowanie. Sygnatura sprawy w postepowaniu karnym skarbowym może mieć bardzo rozbudowaną postać. Jeśli w sygnaturze sprawy znajdują się na końcu litery, co do zasady są to inicjały osoby prowadzącej postępowanie. Niekoniecznie musi to być osoba, która podpisała się na piśmie.

Oczywiście wezwanie musi wskazywać adresata. Jeśli nie jesteśmy adresatem wskazanym w wezwaniu a mimo to przesyłka została wysłana na nasz adres powinniśmy skontaktować się z organem w celu wyjaśnienia czy nie doszło do jakieś omyłki.

Wezwanie może brzmieć mniej więcej tak;

„Wzywa się Panią do osobistego stawiennictwa w dniu 12 czerwca 2021r. o godz. 10.00 w Mazowieckim Urzędzie Celno-Skarbowym w Warszawie przy ul. Jagiellońskiej 55b, pokój 001, w charakterze świadka w toczącym się postępowaniu karnym skarbowym w sprawie o sygnaturze RKS.121.2022.0000000.WT. Stawiennictwo obowiązkowe.”

Na wezwaniu umieszcza się także numer bezpośredni do osoby prowadzącej sprawę. Co oczywiste wezwanie opatrzone jest także pieczątką i podpisem upoważnionej osoby działającej z upoważnienia Naczelnika UCS. Organ prześlę także pouczenia.

Wezwanie na świadka w postępowaniu karnym skarbowym – czy muszę zeznawać?

Wezwanie na świadka w postępowaniu karnym skarbowym prowadzonym przez urząd celno-skarbowy oznacza po pierwsze, że organ prowadzi postępowanie przygotowawcze w sprawie karnej skarbowej, w której jakaś osoba lub osoby albo już usłyszały zarzuty albo organ dopiero przygotowuje się do postawienia zarzutów karnych skarbowych za jakieś przestępstwa opisane w ustawie Kodeks Karny Skarbowy. Po drugie jeśli zostałeś wezwany w charakterze świadka to organ jest w posiadaniu informacji w oparciu o które sądzi, że trzeba cię w sprawie przesłuchać.

Jeśli otrzymałeś wezwanie w charakterze świadka w sprawie karnej skarbowej to oznacza na pewno to, że sprawa jest poważna i nie można jej zbagatelizować. Zastanów się już na tym etapie czy nie warto zaangażować adwokata lub radcę prawnego od sprawy karnych skarbowych. Możesz skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika już na tym etapie. Może się okazać, że to właśnie tobie zostaną przedstawione zarzuty karne skarbowe i w związku z tym lepiej na tym etapie już porozmawiać z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w sprawach karnych skarbowych. Przestępstwa skarbowe dotyczą odpowiedzialności za naruszenie interesów fiskalnych państwa. Nie można ich bagatelizować.

Jeśli zostałeś wezwany w charakterze świadka w sprawie karnej skarbowej musisz stawić się na przesłuchanie. Jeśli wyznaczona data i godzina koliduje z twoimi obowiązkami skontaktuj się z organem i ustal możliwość zmiany terminu przesłuchania względnie spróbuj usprawiedliwić swoją nieobecność.

Obowiązkiem świadka jest się stawić na wezwanie, odpowiadać na pytania oraz zeznawać prawdę.

Kiedy świadek może odmówić składania zeznań?

Prawa i obowiązki świadka podczas przesłuchania wynikają z przepisów kodeksu postępowania karnego (k.p.k). Znajdziemy w nim dwa niezwykle ważne przepisy, który osoba wezwana w charakterze świadka powinna sobie przyswoić. Art. 182 k.p.k. wskazuje przypadki, kiedy zgodnie z prawem świadkowi wolno odmówić składania zeznań. W sytuacji opisanej w tym przepisie świadek może zasłonić się prawem do odmowy składania zeznań w całości.

Art. 182. k.p.k
§ 1. Osoba najbliższa dla oskarżonego może odmówić zeznań.
§ 2. Prawo odmowy zeznań trwa mimo ustania małżeństwa lub przysposobienia.
§ 3. Prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem.

Jeśli w sprawie postawiono jakiejś osobie zarzuty (jest osobą podejrzaną, a art. 182 k.p.k. ma zastosowanie także w tym przypadku) świadek może odmówić zeznań. Osoba najbliższa to osoby wskazane w art. 115 § 11 kodeksu karnego.

Drugi z ważnych przepisów to art. 183 § 1 k.p.k., zgodnie z którym świadek może uchylić się odpowiedzi na pytanie, jeżeli odpowiedź mogłaby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność karną.

Art. 183 k.p.k.
§ 1. Świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
§ 2. Świadek może żądać, aby przesłuchano go na rozprawie z wyłączeniem jawności, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę dla niego najbliższą.

Znajdziemy jeszcze jeden przepis w kodeksie postępowania karnego zgodnie, z którym można zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, jeżeli osoba taka wnosi o zwolnienie.

Art. 185 k.p.k.
Można zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, jeżeli osoba taka wnosi o zwolnienie.

Szczególnie bliski stosunek w rozumieniu art. 185 k.p.k. jest zbliżony do opisanego w art. 182 k.p.k. ale oparty na innych przesłankach. Chodzi o więź o charakterze emocjonalnym pomiędzy dwiema osobami. Może to być np.

• pozostawanie we wspólnym pożyciu przez dwie osoby tej samej płci
• pokrewieństwa lub powinowactwa z konkubentem podejrzanego
• posiadania dzieci z podejrzanym
• pozostawania w związku narzeczeńskim

Czy warto skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego w sprawie karnej skarbowej?

Oczywiście tak. Już na etapie wezwania do złożenia zeznań przez świadka mogą pojawić się w sprawie okoliczności rzutujące na dalszą sytuację procesową świadka. Jak wspomniałem wcześniej, sprawy o przestępstwa karne skarbowe muszą być traktowane poważnie.

Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie karnej skarbowej? Skorzystaj z pomocy adwokata lub radcy prawnego w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.