Odpowiedzialność karna skarbowa – kogo dotyczy?
Spis treści
Kto ponosi odpowiedzialność karno skarbową?
Sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego to – mówiąc najogólniej – ten, kto je popełnił. Jednak w rzeczywistości sprawa ta nie jest tak prosta, jak mogłoby się na pierwszy rzut oka wydawać. Dlatego warto zastanowić się kogo dotyczy Kodeks karny skarbowy, a więc kto może ponieść odpowiedzialność karną na gruncie przepisów regulujących odpowiedzialność za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe?
Odpowiedzialność karna skarbowa – kogo dotyczy?
To jedno z kluczowych pytań dla całego systemu prawa karnego skarbowego.
Kto może być sprawcą przestępstw i wykroczeń skarbowych?
Kluczowe dla udzielenia odpowiedzi na pytanie, kto może być sprawcą przestępstw i wykroczeń skarbowych jest przeanalizowanie treści art. 9 Kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z jego § 1 za sprawstwo odpowiada ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą oraz ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu. Oczywiście zakres odpowiedzialności karnej skarbowej każdego ze współsprawców ocenia się indywidualnie. Tym samym na gruncie Kodeksu karnego skarbowego również wyróżnia się takie postacie sprawstwa, jak sprawstwo pojedyncze, współsprawstwo, sprawstwo kierownicze oraz „poleceniowe”.
Art. 9
§ 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.
§ 2. Każdy ze współsprawców wykonujących czyn zabroniony odpowiada w granicach swej umyślności lub nieumyślności, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych sprawców; okoliczność osobistą, wyłączającą lub łagodzącą albo zaostrzającą odpowiedzialność, która nie stanowi znamienia czynu zabronionego, uwzględnia się tylko co do sprawcy, którego ona dotyczy.
§ 3. Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
Na czym polega „zajmowanie się sprawami gospodarczymi”?
Zgodnie z art. 9 § 3 Kodeksu karnego skarbowego za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Co to oznacza w praktyce?
Kto podlega pod KKS?
Otóż mówiąc najprościej sprawcą przestępstwa lub wykroczenia skarbowego może być także ten, kto zajmuje się cudzymi sprawami gospodarczymi – i to bez względu na to na jakiej podstawie i w imieniu jakiego dokładnie podmiotu prawa działa. Ustawodawca ujmuje tę kwestię niezwykle szeroko. Najczęściej będą to osoby zajmujące kierownicze stanowiska; prowadzące sprawy finansowe osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej posiadającej jedynie zdolność prawną. Nie ma jednak przeszkód, aby sprawstwo przestępstwa lub wykroczenia skarbowego przypisać także „szeregowemu” pracownikowi. Wszystko więc zależy od analizy konkretnego przypadku oraz przeprowadzonych ocen zachowań osób podejrzanych o sprawstwo przestępstwa lub wykroczenia skarbowego w kontekście jego znamion.
Warto w tym kontekście pamiętać, że sam fakt bycie pracownikiem, niemającym decydującego wpływu na bieg spraw finansowych nie oznacza, iż nie można być pociągniętym do odpowiedzialności karnej na gruncie Kodeksu karnego skarbowego. Bardzo często podkreśla się, że w rzeczywistości tacy pracownicy nierzadko samodzielnie przygotowują określone decyzje, które następnie są jedynie podpisywane przez ich zwierzchników. Dlatego sprawy karne skarbowe nierzadko należą do bardzo skomplikowanych z punktu widzenia prawidłowego ustalenia ich stanu faktycznego.
Kto podlega pod kodeks karny skarbowy?
W związku z tym w sprawach karnych gospodarczych – podobnie, jak w przypadku innych postępowań dotyczących stosowania prawa karnego – w szczególny sposób liczą się właściwe argumenty, dzięki którym możliwe jest prawidłowa ocena prawnych konsekwencji danego zdarzenia. Daje to szerokie możliwości obrony, która – o ile jest faktycznie profesjonalnie poprowadzona – może doprowadzić do bardzo pozytywnych skutków procesowych, np. w postaci zmniejszenia kary czy nawet uniewinnienia.
Kto podlega pod kodeks karny skarbowy?
Wróćmy na koniec do samej definicji odpowiedzialności karnej skarbowej i w zasadzie definicji przestępstwa skarbowego. Struktura przestępstwa skarbowego wskazuje, że przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym jest przede wszystkim czyn człowiek, szkodliwy społecznie w stopniu wyższym niż znikomy, karalny tzn zabroniony przez ustawę i zawiniony.
Art. 1.
§ 1. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
§ 2. Nie jest przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
§ 4. Jeżeli do dokonania przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego wymagane jest nastąpienie określonego w kodeksie skutku, sprawca zaniechania podlega odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe tylko wtedy, jeżeli ciążył na nim prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.
