Czynny żal nie chroni przed karą

Nie wszyscy odnotowali, że od 1 stycznia 2022r. weszły bardzo istotne zmiany do Kodeksu Karnego Skarbowego w związku z wejściem w życie przepisów wprowadzających tzw. Polski Ład. Jeszcze niedawno korekta deklaracji podatkowej złożona na podstawie art. 16a Kodeksu Karnego Skarbowego pozwalała uniknąć kary za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.

Złożenie korekty deklaracji podatkowej i zapłata podatku wynikająca z takiej korekty pozwalała liczyć na to, że przedsiębiorca uniknie odpowiedzialności karnej skarbowej. Wiedząc, że organy podatkowe prowadzą kontrolę podatkową u kontrahentów przedsiębiorcy chcąc uniknąć postępowania wobec nich samy sięgali po ochroną przewidzianą przez art. 16a KKS. Aby w pełni zrozumieć charakter zmian warto spojrzeć na dotychczasowe brzmienie instytucji czynnego żalu przewidzianego w art. 16a KKS

Art. 16a (w wersji do 31.12.2021r)
Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa albo w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2016r. o Krajowej Administracji Skarbowej, korektę deklaracji podatkowej i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

Dla zastosowania tego przepisu nie miało znaczenia czy organ prowadzi wobec podatnika postępowania przygotowawcze. W przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji podatkowej podatnik nie podlegał a postępowanie podatkowe było umarzane.
Wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu sytuacja przedsiębiorców bardzo się zmieniła. Oczywiście na niekorzyść. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że organy podatkowe nie mają obowiązku zawiadamiać podatnika o wszczęciu postepowania, przedsiębiorca składając czynny żal i wnosząc korektę deklaracji podatkowej nie ma żadnej pewności, że działania te będą skuteczne tzn. czy uda się przedsiębiorcy uniknąć odpowiedzialności karnej. Co gorsza złożenie czynnego żalu i korekta deklaracji podatkowej oraz uiszczenie podatku prowadzą do przyznania się przez podatnika do winy.

Zmiana jaka weszła w życie 1 stycznia 2022r. powoduje, że jeśli przed złożeniem czynnego żalu i złożeniem poprawnej i zgodnej ze stanem faktycznym deklaracji podatkowej wszczęte zostało postępowanie przygotowawcze nie będzie można uchylić się od odpowiedzialności.

Art. 16a. [Korekta deklaracji] § 1. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca czynu zabronionego dotyczącego złożenia deklaracji lub przesłania księgi, jeżeli po jego popełnieniu została złożona organowi podatkowemu prawnie skuteczna korekta deklaracji lub księgi dotycząca obowiązku, którego nieprawidłowe wykonanie stanowi ten czyn zabroniony.
§ 2. Jeżeli w związku z czynem zabronionym określonym w § 1 nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, przepis ten stosuje się tylko wtedy, gdy należność ta została uiszczona niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie wyznaczonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego.
§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji lub księgi wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe lub ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Oznacza to, że pomimo złożonej korekty deklaracji postępowanie przygotowawcze może toczyć się dalej a to oznacza, że zawieszony jest bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego a postępowanie przygotowawcze może być dalej prowadzone aż do czasu przedawnienia karalności.