Pranie brudnych pieniędzy – zarzuty, co dalej?
Z tego artykułu dowiesz się między innymi:
Pranie pieniędzy – zarzuty
Zarzut prania pieniędzy często bywa dość zaskakujący i niezrozumiały dla podejrzanego. Organy ścigania sięgają do przepisu 299 k.k. stosunkowo często wskazując za podstawę możliwość popełnienia innego przestępstwa, w związku z którym podejrzani wprowadzają do obrotu środki pieniężne i inne wartości majątkowe związane z tym przestępstwem.
Co to jest pranie brudnych pieniędzy?
Pranie pieniędzy należy do najpoważniejszych i zarazem najgroźniejszych zjawisk przestępczych. W proceder prania pieniędzy zaangażowane są nierzadko międzynarodowe grupy przestępcze. Potoczne i powszechnie wykorzystywane określenie „pranie pieniędzy” polega na wprowadzaniu do obrotu pieniędzy lub innych wartości majątkowych pochodzących z przestępstw w taki sposób aby w wyniku złożonych i wieloetapowych działań starać się zalegalizować majątek pochodzący z nielegalnych źródeł.
Pranie pieniędzy to jednak nie tylko domena zorganizowanych i międzynarodowych grup przestępczych. Przedsiębiorcy, ale także osoby nie prowadzące działalności, mogą być narażeni także na zarzut prania pieniędzy przy okazji popełnienia innego przestępstwa, skutkiem którego jest powstanie nielegalnych środków finansowych lub majątku. Przykładem takich zachowań może być popełnienie któregoś z przestępstw skarbowych (np. wyłudzenie zwrotu podatku art. 76 § 1 k.k.s., wyłudzenie zwrotu cła art. 92 § 1 k.k.s.) czy przestępstw wskazanych w samym kodeksie karnym takich jak przestępstwo oszustwa (art. 286 k.k.), przestępstwo oszustwa komputerowego (art. 287 k.k.) czy kradzież (art. 278 k.k.). Przestępstwo takie nazywane jest w literaturze i orzecznictwie przestępstwem bazowym.
W praktyce przyjmuje się, że za nielegalne środki wynikające z popełnienia czynu zabronionego uznać można środki pochodzące bezpośrednio, jak i pośrednio z czynu zabronionego. Przedmiotami pochodzącymi z przestępstwa prania pieniędzy są oczywiście środki pieniężne, instrumenty finansowe, papiery wartościowe oraz wszelki rzeczy lub prawa majątkowe uzyskane zamiast tych wartości.
Pranie pieniędzy to proceder wielofazowy obejmujący różne następujące po sobie czynności. Ich celem jest asymilacja środków pochodzących z przestępstwa przez kapitał pochodzący z legalnych źródeł. Czynności te mogą polegać między innymi na ulokowaniu ich na pierwszym, pierwotnym koncie, by następnie poprzez mnożenie operacji finansowych, wykonanie jak największej liczby transakcji ukryć związek między współsprawcami przestępstwa w celu uniemożliwienia wykrycia źródła pochodzenia środków. Następnie dochodzi do włączenia tychże pieniędzy do kapitału pochodzącego z legalnych źródeł. Dla realizacji znamion z art. 299 k.k. nie jest konieczne działanie mające na celu wprowadzenie brudnych pieniędzy do obrotu. Odpowiedzialności prawnej podlega bowiem sprawca, który ukrywa pieniądze lub je przyjmuje także w innym celu np. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie w wyroku z dnia 2 czerwca 2017r. (sygn. akt II AKa 156/17).
Pranie pieniędzy art. 299 k.k. – przedmiot ochrony
Każdy przepis karny wskazany w części szczególnej kodeksu karnego opisujący tzw. znamiona czynu zabronionego, których wypełnienie przez sprawcę daje możliwość pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej służy ochronie jakiegoś dobra.
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 2 czerwca 2017r. (sygn. akt II AKa 156/17) wskazał co jest przedmiotem ochrony w przypadku przestępstwa prania pieniędzy:
Przedmiotem ochrony czynu z art. 299 § 1 k.k. jest po pierwsze prawidłowe funkcjonowanie obrotu gospodarczego, albowiem obrót ten jest zagrożony, w sytuacji, gdy wprowadzane są do niego środki pochodzące z przestępstw. Nie mniej ważnym przedmiotem ochrony jest wymiar sprawiedliwości, gdyż pranie pieniędzy utrudnia wykrywanie przestępstw, z których pochodzą nielegalne dochody. Kolejnym przedmiotem ochrony jest mienie w sytuacji, gdy przedmiotem czynności wykonawczej są przedmioty pochodzące z przestępstwa przeciwko mieniu.
Przestępstwo prania pieniędzy zostało umieszczone w kodeksie karnym wśród przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu.
Jaka kara grozi za pranie pieniędzy?
Pranie pieniędzy, z uwagi na wysoki stopień zagrożenia jaki jest związany z tym procederem, jest przestępstwem poważnym. Zagrożenie karą jaka została przewidziana przez ustawodawcę ma na celu odstraszanie potencjalnych sprawców przed wprowadzaniem do obrotu nielegalnych środków majątkowych i ich legalizacją.
Przestępstwo z art. 299 § 1 i 2 k.k. jest zagrożone karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. W przypadku sprawcy, który dopuścił się czynu stypizowanego w art. 299 § 1 – 2 w porozumieniu z innymi osobami lub osiągną znaczną korzyść majątkową zagrożenie karą wynosi od roku do 10 lat pozbawienia wolności.
Zgodnie z art. 299 § 7 w razie skazanie za przestępstwo z art. 299 § 1 lub 2 sąd będzie musiał także obligatoryjnie orzec przepadek przedmiotów pochodzących pośrednio lub bezpośrednio z przestępstwa prania brudnych pieniędzy, korzyść z tego przestępstwa lub ich równowartość, chociażby przedmioty te nie stanowiły własności sprawcy.
Kto może być sprawcą przestępstwa prania pieniędzy?
Sprawcą przestępstwa prania pieniędzy może być każda osoba. Jest to przestępstwo powszechne. Dopuścić się przestępstwa prania pieniędzy może być także sprawca przestępstwa bazowego. Podejrzanym, oskarżonym a następnie skazanym może być osoba działająca w imieniu osoby prawnej lub innego podmiotu działająca także jako pełnomocnik.
Przestępstwo prania brudnych pieniędzy to może zostać popełnione w zamiarze bezpośrednim lub z zamiarem kierunkowym, ewentualnym. Nie można popełnić przestępstwa prania pieniędzy nieumyślnie.
Jak można popełnić przestępstwo prania brudnych pieniędzy?
Proceder prania pieniędzy jest wielokrotnie analizowany i opisywany. Z punktu widzenia polskiego kodeksu karnego czyn z art. 299 1 k.k. można popełnić przez przyjmowanie, posiadanie, używanie, przekazywanie za granicę, wywożenie za granicę, ukrywanie, dokonywanie transferu składników majątkowych, zmianę własności lub posiadania czy wreszcie poprzez podejmowanie czynności, których celem jest udaremnienie lub znaczne utrudnienie wykrycia nielegalnych środków.
Sam fakt, że środki pochodzące z przestępstwa zostały ujawnione na rachunku bankowym a transakcje zostały zarejestrowane nie oznacza, że nie zostały spełnione znamiona niezbędne dla zaistnienia przestępstwa określonego w art. 299 § 1 k.k. (wyrok SA w Warszawie z dnia 1 sierpnia 2016r., II AKa 432/15)
Treść przepisu dotyczącego prania brudnych pieniędzy.
Art. 299. [Pranie pieniędzy] § 1. Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa, dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto będąc pracownikiem lub działając w imieniu lub na rzecz banku, instytucji finansowej lub kredytowej lub innego podmiotu, na którym na podstawie przepisów prawa ciąży obowiązek rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji, przyjmuje, wbrew przepisom, środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, dokonuje ich transferu lub konwersji, lub przyjmuje je w innych okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu określonego w § 1, lub świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne pochodzenie lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem.
§ 3. (uchylony).
§ 4. (uchylony).
§ 5. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, działając w porozumieniu z innymi osobami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 6. Karze określonej w § 5 podlega sprawca, jeżeli dopuszczając się czynu określonego w § 1 lub 2, osiąga znaczną korzyść majątkową.
§ 6a. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1 lub 2, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 7. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2, sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio albo pośrednio z przestępstwa, a także korzyści z tego przestępstwa lub ich równowartość, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.
§ 8. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1 lub 2, kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa; jeżeli sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.
Pranie brudnych pieniędzy – wybrane orzeczenia
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 2 grudnia 2021r. II AKa 273/21
Sam fakt posiadania kont w bankach, przez które wykonywane były transfery środków pochodzących z przestępstwa i wiążąca się z tym możliwość korzystania z nich nie oznaczają jeszcze popełnienia przestępstwa z art. 299 k.k.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 25 lutego 2021r. II AKa 72/20
Brudnymi pieniędzmi są nie tylko środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, mienie ruchome lub nieruchomości, ale również prawa majątkowe, a zatem prawa bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym podmiotu.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 12 grudnia 2019r. II AKa 256/19
Sprawca czynu z art. 299 § 1 k.k. nie musi znać prawnej kwalifikacji czynu zabronionego, z którego pochodzą „brudne pieniądze”. Wystarczająca jest świadomość, że stanowią one czyny, za które grozi odpowiedzialność karnosądowa.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 października 2019r. II AKa 152/18
Dla realizacji znamion przestępstwa z art. 299 § 1 k.k. nie jest wystarczające ustalenie, że określone wartości majątkowe pochodzą z jakiejkolwiek czynności bezprawnej czy też nieujawnionego lub „nielegalnego” źródła. Nie jest także wystarczające w tym zakresie ogólne wskazanie, że korzyść majątkowa miała pochodzić z domniemywanej działalności przestępczej, jakiegoś bliżej nieokreślonego czynu zabronionego czy też pewnej grupy przestępstw (np. oszustw podatkowych) bez sprecyzowania o jaki konkretnie typ przestępstwa chodzi. Ocena świadomości oskarżonego winna być dokonana na moment popełnienia czynu a nie z perspektywy czasu i wiedzy uzyskanej już post factum.
Sprawy związane z praniem pieniędzy są bardzo skomplikowane i wielowątkowe. Już na etapie zabezpieczenia przez organy dokumentów należy podjąć aktywne działania i minimalizować ryzyko postawienia zarzutu prania brudnych pieniędzy. Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w tym obszarze zapraszamy do kontaktu.
Kancelaria świadczy pomoc prawną w zakresie postępowań o pranie pieniędzy na terenie Warszawy ale także Lublina, Łodzi, Katowic oraz Krakowa. Pomoc prawna może być świadczona także w sposób zdalny z wykorzystaniem środków elektronicznych zapewniających bezpieczne komunikowanie się na odległość.
